Państwowe Muzeum na Majdanku powstało na terenie byłego Niemieckiego  Nazistowskiego Obozu Koncentracyjnego i Zakłady, który funkcjonował w latach 1941-1944 na obrzeżach Lublina.

Muzeum na Majdanku było pierwszym miejscem upamiętniającym ofiary II wojny światowej w Europie, jego działalność zawiązała się już bowiem w 1944 roku, kiedy do miasta wkroczyła Armia Czerwona. Mimo, iż początkowa działalność muzeum była podporządkowana celom propagandowym w związku z działalnością władz prosowieckich, już na wczesnym etapie udało się rozpocząć prace rekonstrukcyjne i  konserwacyjne.

Głównym zadaniem Państwowego Muzeum na Majdanku jest pielęgnowanie pamięci o ofiarach II wojny światowej oraz rozpowszechnianie wiedzy historycznej o okupacji niemieckiej na Lubelszczyźnie. Muzeum zajmuje się upamiętnianiem ofiar, ochroną obiektów oraz prezentowaniem historii obozu koncentracyjnego na Majdanku oraz obozów zagłady w Bełżcu i Sobiborze.

Niemiecki  Nazistowski Obóz Koncentracyjny i Zakłady powstał na mocy decyzji Reichsführera SS Heinricha Himmlera z lipca 1941 roku. W trakcie kolejnych etapów niepowodzeń nazistowskich Niemiec plan rozbudowy obozu był zmieniany. Ostatecznie obóz został zorganizowany w trzech głównych częściach: administracyjną wraz z koszarami SS, gospodarczą oraz więźniarską. Obszar przeznaczony dla więźniów składał się z 6 ( z 8 planowanych) pól, w których można było ulokować do 50 tysięcy więźniów. Na terenie obozu znajdowało się około 280 budynków, funkcjonujących w różnym charakterze: jako warsztaty, magazyny, baraki mieszkalne, łaźnie, komory gazowe, krematorium i inne. Ze względu na zbliżające się wojska sowieckie, Naziści uciekając nie zdołali zniszczyć większości z nich. Dlatego też zwiedzający dziś Muzeum mogą uświadomić sobie ogrom zbrodni, jaką nazistowskie Niemcy wyrządziły ludności cywilnej w okresie okupacji.

W Niemieckim Obozie  Konzentrationslager Lublin umieszczano Polaków oraz Żydów różnego pochodzenia. Wśród więźniów znajdowali się również Rosjanie, Białorusini, Ukraińcy i inne narodowości ( w sumie ok 30).

Po przybyciu do obozu więzień otrzymywał numer, który podawany tylko w języku niemieckim zastępował imię i nazwisko. Ponadto należało naszyć na bluzie oznaczenie kategorii więźnia:

• Żydzi  umieszczali gwiazdę Dawida złożona z dwóch trójkątów naszytych na siebie w kolorze żółtym i czerwonym);
• więźniowie polityczni: Polacy i Rosjanie mieli trójkąt czerwony;
• świadkowie Jehowi - trójkąt fioletowy;
• więźniowie tzw. aspołeczni, do których zaliczano Cyganów, alfonsów, prostytutki, bezdomnych, bezrobotnych, narkomanów, alkoholików naszywali trójkąt czarny;
• homoseksualiści nosili trójkąt różowy;
• kryminaliści - trójkąt zielony;
• zakładnicy, czyli ludzie ze wsi pacyfikowanych w odwecie za działanie zbrojnego podziemia lub uznawani za sabotażystów umieszczali czerwony prostokąt, w środku którego był wpisany nr obozowy;
• jeńcy Armii Czerwonej na plecach mieli malowane czerwoną farbą litery SU – Sowiet Union).

W obozie panowały fatalne warunki bytowe, w barakach stajennych umieszczano po 20-250 osób. Racje żywieniowe były bardzo skromne, dziennie nie przekraczały 1000 kalorii. Więźniowie zmuszeni byli do codziennej katorżniczej pracy, w miesiącach od wiosny do jesieni po 12 godzin, w zimie po 10 godzin dziennie. Szerzyły się choroby wywołane złymi warunkami sanitarnymi i wycieńczeniem. Warunki te były odpowiedzialne za wysoką śmiertelność więźniów. Dochodziła do tego zakrojona na szeroką skalę eksterminacja bezpośrednia w postaci egzekucji i mordowania w komorach gazowych. Spośród 150 tysięcy więźniów umieszczonych w niemieckim obozie koncentracyjnym na Majdanku życie straciło około 80 tysięcy. Największa masowa egzekucja pod kryptonimem „Erntefest” (dożynki), miała miejsce w dniu 3 listopada 1943 r., kiedy zgładzono 18 tysięcy więźniów pochodzenia żydowskiego. Egzekucje Polaków zostały nasilone w okresie ofensywy Armii Czerwonej, masowo rozstrzeliwano więźniów polskiego pochodzenia szczególnie w 1944 roku.

Bezpośrednio przed wkroczeniem sowietów do Lublina Niemcy wywieźli kilka tysięcy więźniów na zachód do innych nazistowskich obozów. Ostatecznie Armia Czerwona „wyzwoliła” obóz w nocy z 22/23 lipca 1944 roku. W krótkim czasie powstał tam Specjalny Obóz NKWD, w którym do grudnia 1944 r. przetrzymywano i mordowano członków Batalionów Chłopskich oraz Armii Krajowej, jak również jeńców niemieckich i folksdojczów.  

Państwowe Muzeum na Majdanku udostępnia dla zwiedzających teren i obiekty historyczne obozu, Wystawę historyczną w baraku ekspozycyjnym nr 62, ekspozycję "Shrine" w baraku nr 47 oraz Centrum Obsługi Zwiedzających ( książki, wydawnictwa, przewodnik). W zimie muzeum można zwiedzać w godzinach 9-16, od kwietnia zaś  w godzinach 9-18.

Szczegółowe informacje dla zwiedzających oraz możliwości dojazdu są podane na stronie Państwowego Muzeum na Majdanku.